Δευτέρα 9 Μαΐου 2016

O πολιτισμός της ελιάς

Άρθρο της διευθύντριας της εφημερίδας "Εμπρός", Ειρήνης Δημοπούλου - Παππά στην στήλη "Εγέρθητι" 
Η τρέχουσα πολιτική και πολιτισμική κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει η Ευρώπη και η Ελλάδα ως μέρος αυτής, έχει υπαγορευθεί από τις πνευματικές, φιλοσοφικές και οικονομικές δυνάμεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως «δυνάμεις της ερήμου». Η ονομασία τους προέρχεται από τον τόπο προέλευσής τους, είναι όμως προφητική για την πορεία και το αποτέλεσμα της δράσεώς τους. Οδηγούν την Ευρώπη και όσα αυτή παρήγαγε και εκπροσωπεί στην ερήμωση.


Στον αντίποδα, η Ευρώπη έχει να προτείνει τον «πολιτισμό του δάσους». Είναι η μεγαλειώδης, ευφυής και συχνά μακρόπνοη αντίληψη του δεδομένου και αυτοδίκαια αιώνιου. Οι χιλιόχρονες αυτοκρατορίες, αυτές που υπήρξαν ιστορικά, όπως η ρωμαϊκή αυτοκρατορία και το γερμανικό imperium, αλλά και αυτές που οραματίστηκαν και σχεδιάστηκαν αλλά δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, αποτελούν εκφράσεις αυτής της αντιλήψεως. Η Ευρώπη και ο πολιτισμός της υπάρχουν δικαιωματικά. Αυτός ο πολιτισμός του δικαιώματος τείνει να εκλείψει. Η θεωρητική παντοδυναμία του, υποκύπτει στις δυνάμεις της ερήμου, οι οποίες έντεχνα, υπόμονα, με σχέδιο και μέθοδο, αποστραγγίζουν επί δεκαετίες τους πόρους του, απομυζούν την ικμάδα του, δημιουργούν κανάλια που αλλάζουν την κοίτη του.

Οι προσπάθειες που γίνονται τούτη την ώρα από κάποιους νοσταλγούς της Ρώμης, είναι θνησιγενείς, καταδικασμένες να πεθάνουν πριν δώσουν καρπούς.

Δεν φταίει γι’ αυτό μόνον ο χρόνος (ήδη παρελθών), δεν φταίει μόνον ο εγωισμός και η αλαζονεία που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο της Δύσης. Φταίει η ίδια η φύση του αγριογούρουνου που ζει στο σκοτεινό δάσος και είναι εμπεδωμένη στον γενετικό κώδικα των Δυτικών. Ο τρόπος του δάσους δεν μπορεί να επιβιώσει στις συνθήκες της ολοένα επεκτεινόμενης ερήμου. Οι μεγαλειώδεις καθεδρικοί είναι ένα δείγμα αυτής της αισθητικής η οποία είναι ταυτόχρονα και πολιτική ομολογία της αντίληψης της εξουσίας, του «κατακυριεύσατε την γην». «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται», μηνάει ο Ευαγγελιστής Λουκάς στην παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, με την αρχή του Τριωδίου. Παρά την παραπλανητική νίκη της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», τους γυάλινους καθεδρικούς των Βρυξελλών, τις στρατιές των μυρμηγκιών που την υπηρετούν στην μαυριδερή σειρά, σαν την βασίλισσα της πολυσυλλεκτικής συσσώρευσης, η αληθινή Ευρώπη που σύλησε την Σπάρτη και την Βασιλεύουσα, περπατά τον δρόμο της ταπείνωσης. Όχι γιατί τιμωρείται από κάποια θεϊκή δύναμη, αλλά γιατί απέκτεινε αυτά που της έδιναν την ιδιοσυστασία της.

Η Ελλάδα θα περπατήσει άραγε τον ίδιο δρόμο; Όχι, γιατί ο δρόμος της Ευρώπης της ομοιομορφίας του μυρμηγκιού, δεν είναι ο δικός μας. Το μαρτυρούν οι χοροί μας, τα σπίτια μας, οι πατρογονικές ενδυμασίες μας. Αυτός ο βράχος με τα οργιώδη δάση του Πανός, είναι το βασίλειο των φραγκόσυκων και της σαύρας, κι έχει τον παντοτινό, τον προαιώνιο ρόλο του να επαναλάβει. Τις ίδιες γραμμές να πει, τον ίδιο χρησμό. Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στην κουλτούρα της ερήμου και τον πολιτισμό του Δάσους. Η Ελλάδα που δεν είναι κατασκεύασμα, αλλά ερείπιο που από τα κομμάτια του συντίθεται αέναα όταν έρχεται η ώρα, το Νέο.

Η Ελλάδα γεννά τον πολιτισμό της Ελιάς. Τι είναι η Ελιά; Είναι η ενύλωση της διαχρονικότητας, της αειφορίας, της παντοτινής και ολοκληρωτικής αλήθειας. Είναι ο τρόπος να κατανοήσουμε τον θεϊκό σπόρο της ανθρώπινης ύπαρξης. Η Ελιά είναι η μόνη που μπορεί να αντιμετωπίσει με κόπο αλλά αποτελεσματικά την προελαύνουσα άνυδρη Έρημο, που μπορεί να προσφέρει βλάστηση και καρπούς στην απογυμνωμένη Ευρώπη. Η Ελιά είναι η ζωοδόχος πηγή που προσφέρει τον εαυτό της χωρίς εγωκεντρικό λεονταρισμό, χωρίς να απαιτεί τεμενάδες και σαράφικα ανταλλάγματα. Η Ελιά ανάβει το καντήλι της Εστίας, ταΐζει τον άναρχο κόσμο της θεοτρόφου Δήμητρας, ποτίζει το λυχνάρι της Γνώσης στο πλευρό της Αθηνάς, συντροφεύει το υφάδι της Ήρας, λειαίνει το τόξο της Αρτέμιδας, αλείφει την τρυφερή σάρκα της Αφροδίτης.

Η Ελιά θάλλει στο δόσιμο, του καρπού, των φύλλων, του χυμού, στο τέλος, του ίδιου του κορμού της. Για να φτάσουμε όμως σε αυτά, στο αποτέλεσμα, δηλαδή, χρειάζεται να κάνουμε το κρίσιμο πρώτο βήμα. Αυτό το επώδυνο βήμα οι περισσότεροι άνθρωποι το αποφεύγουν, είτε στην καθημερινότητα είτε στην δημόσια ζωή. Για να φθάσουμε στον τρύγο, πρέπει πρώτα να φυτέψουμε. Να φροντίσουμε. Να περιμένουμε. Εκεί ο πολιτισμός της Ελιάς διαφέρει. Διαφέρει από την βεβαιότητα του δάσους που αφήνει το πεσμένο βελανίδι να γίνει κάποτε πολύκλαδη δρυς. Διαφέρουμε από το αγριογούρουνο της Δύσης που συνθλίβει με τον όγκο και την ακατέργαστη δύναμή του, προτού το δαμάσει ο Ηρακλής.

Η Ελιά προϋποθέτει έλλογη Πίστη. Όποιος φυτεύει Ελιά, ξέρει πως πρέπει να περιμένει για να συλλέξει τον καρπό της. Ξέρει πως ο καρπός που θα του αντιγυρίσει θα είναι πλούσιος, πως θα του δώσει ζωή, θα κινήσει κάθε δημιουργικό μυ του, θα στάξει στην πληγή του, πως θα τον ζεστάνει στα κρύα, θα τον σκιάσει στην ζέστη, θα τον παρηγορήσει με το θρόισμα των φύλλων της.

Ένα μόνο ζητά η Ελιά: Να την πιστέψει.

Διαβάστε περισσότερα: