ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: " Το συνταγματικό πρόβλημα των εκλογών"

 Αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (φύλλο 24-04-2023) το άρθρο του Σωτηρίου Ρίζου, πρώην προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ο έγκριτος Δικαστικός Λειτουργός  παραδίδει μαθήματα στοιχειωδών γνώσεων Συνταγματικού Δικαίου σε όσους νομικούς κάθε κατηγορίας (προέδρους δικηγορικών συλλόγων, δικηγόρους, συνταγματολόγους,καθηγητές πανεπιστημίων κλπ) το τελευταίο χρονικό διάστημα    περιφέρονται δίκην κομματικών ινστρουχτόρων στα τηλεοπτικά κανάλια και επιχειρηματολογούν υπέρ της επιχειρούμενης συνταγματικής εκτροπής , θυσιάζοντας την  επιστημοσύνη τους  και εκθέτοντας την νομική τους κατάρτιση και επάρκεια στον βωμό των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. 

Υπάρχουν δύο κατηγορίες εννόμων τάξεων, δύο στάσεις έναντι του ζητήματος απαγορεύσεως ή διαλύσεως πολιτικών κομμάτων. Η μία, γνωστή στους πολιτικούς και τους νομικούς, η γερμανική.

Ιδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου με αρμοδιότητα διαλύσεως. Λύση σχετιζόμενη αμέσως με το Γ΄ Ράιχ και υιοθετηθείσα εξαρχής με το Σύνταγμα του 1949 (άρθρο 21). Το Δικαστήριο αποφασίζει τη διάλυση, εφόσον διαπιστώσει, με την τήρηση σχολαστικών δικονομικών εγγυήσεων και μετά μακρές αποδείξεις, ότι το κόμμα επιδιώκει με τους σκοπούς του ή με τις δράσεις των μελών του να καταλύσει τη φιλελεύθερη δημοκρατική τάξη και επιπλέον έχει το βάρος να επιτύχει δυνάμει τους σκοπούς αυτούς.

Την αρμοδιότητά του αυτή άσκησε το Δικαστήριο με μεγάλη φειδώ: μια φορά το 1952 (διάλυση του «Σοσιαλιστικού Κόμματος του Ράιχ») και μία δεύτερη το 1956 (διάλυση του «Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας»). Προσφάτως απέρριψε ένδικο μέσο της δεύτερης Ομοσπονδιακής Βουλής για τη διάλυση του «Εθνικο-Δημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας» με την αιτιολογία ότι, ναι μεν αποδεικνυόταν ότι αποσκοπούσε στην ανατροπή του πολιτεύματος, αλλά δεν είχε το απαιτούμενο βάρος να θέσει πράγματι, έστω και αφηρημένως, σε κίνδυνο το δημοκρατικό πολίτευμα. Η απόφαση, εκτεινόμενη σε 263 σελίδες, εκδόθηκε το 2017, έπειτα από μια δίκη τριών ετών.

Λύση δεύτερη, η ελληνική: Αρνηση δημιουργίας Συνταγματικού Δικαστηρίου, καμία οργάνωση απαγορεύσεως ή διαλύσεως σε επίπεδο Συντάγματος. Το Σύνταγμα του 1975 δεν αδιαφορεί, λαμβάνει θέση, δεν καταλείπει τίποτα στον κοινό νομοθέτη, πλην του καθορισμού των εγκλημάτων που οδηγούν στην απώλεια του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι (παρ. 3 άρθρ. 51 και άρθρ. 55). 

Τα κρίσιμα εν προκειμένω άρθρα του Συντάγματος (29, 51 και 55) αποτελούν το θεμέλιο της δημοκρατικής αρχής του πολιτεύματος. Το δικαίωμα του εκλέγειν και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι συναρτώνται στενά. Οι προϋποθέσεις του εκλέγεσθαι ταυτίζονται προς αυτές του εκλέγειν, με διαφοροποίηση μόνο της ηλικίας. Στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν –επομένως και του εκλέγεσθαι– επάγεται μόνο η αμετάκλητη καταδίκη για ορισμένα αδικήματα, τα οποία προσδιορίζει ο νομοθέτης, με φειδώ.