Ο μεγάλος, Γερμανός, φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε υπήρξε
υπέρμαχος ενός νέου τύπου «Ανθρώπου», γεμάτου ορμή και θέληση για Ζωή
και Δημιουργία. Ενός «Ανθρώπου» με απόλυτη συνείδηση των
κατώτερων ενστίκτων του και αποφασισμένου να διαλύσει μονομιάς το παλαιό
και αντιφυσικό οικοδόμημα, που παρήγαγε μαζανθρώπους, άβουλους και
αδρανείς, δηλητηριασμένους από το μικρόβιο του υλισμού και της
μετριότητας. Ήταν εκείνος που δίδασκε πως ο «Άνθρωπος» είναι ένα ον εκ
φύσεως ελεύθερο και πως δεν πρέπει να επιτρέπει σε τίποτα και σε κανέναν
να ορίζει την ύπαρξη του, κρατώντας τον σιδηροδέσμιο. Αντίθετα, μακριά
από την δουλοπρέπεια και την παραίτηση, πρέπει να μάχεται και να
αγωνίζεται διαρκώς, όσο σκληρός και επίπονος μπορεί να είναι αυτός ο
δρόμος. Να αναζητά προκλήσεις και να πετυχαίνει νίκες, που τον
εξελίσσουν και τον βελτιώνουν.
Ας δούμε, λοιπόν, μέσα από ένα σύντομο απόσπασμα του έργου
του «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» πώς ο Φρίντριχ Νίτσε ορίζει τον «Ηρωικό Τρόπο
Ζωής» και πώς διαχωρίζει τον ανελεύθερο, από τον Ανυπότακτο και
Υπερήφανο Άνθρωπο.
«Μ’ αρέσει εκείνος που πετά χρυσά λόγια πριν από τα έργα του και που
κάνει όλο και περισσότερα απ’ όσα υπόσχεται. Ο δημιουργός Εαυτός
δημιούργησε την υπόληψη και την περιφρόνηση, δημιούργησε την χαρά και
τον πόνο. Το δημιουργό κορμί δημιούργησε το πνεύμα, σαν χέρι της θέλησης
του. Έναν άλλο καιρό σκέφτονταν να γίνουν ήρωες, τώρα δεν είναι παρά
χαροκόποι. Μια θλίψη και ένα ρίγος τους είναι σήμερα ο ήρωας. Μα σ’
εξορκίζω στην αγάπη μου και στην ελπίδα μου, μη πετάξεις τους ήρωες απ’
την ψυχή σου! Κράτησε ιερή την πιο υψηλή ελπίδα σου.
Δε θέλουμε να μας λυπούνται οι χειρότεροι εχθροί μας, ούτε και
εκείνοι που από καρδιάς αγαπούμε. Βλέπω πολλούς στρατιώτες – θέλω να δω
πολλούς πολεμιστές! Ομοιόμορφη είναι η στολή που φοράνε – ας μην ήταν
ομοιόμορφο ότι κρύβουν μ’ αυτήν! «Τι είναι καλό;» ρωτάτε. Το να είναι γενναίος κανείς, να τι είναι καλό.
Μακριά από την αγορά και την φήμη προικίζεται κάθε τι το μεγάλο. Μακριά
από την αγορά και την φήμη κατοίκησαν πάντα οι δημιουργοί μεγάλων
αξιών. Ένας πίνακας αξιών κρέμεται πάνω από κάθε λαό. Κοίτα, είναι ο
πίνακας των υπερνικήσεων του. Κοίτα, είναι η φωνή της θέλησης του για
δύναμη.
Πάντα γκρεμίζει αυτός που πρέπει να είναι δημιουργός. Είσαι τέτοιος
που να έχεις το δικαίωμα να ξεφύγεις από έναν ζυγό; Υπάρχουν μερικοί που
πετούνε την τελευταία τους αξία, όταν πετάξουν από πάνω τους την
σκλαβιά τους. Ελεύθερος προς τι; Τι τον νοιάζει τον Ζαρατούστρα! Μα το
μάτι σου πρέπει φωτεινό να μου αναγγείλει: ελεύθερος προς τι;
Μπορείς να δώσεις ο ίδιος στον εαυτό σου το κακό σου και το καλό σου
και να κρεμάσεις από πάνω σου την θέληση σου σαν ένα νόμο; Μπορείς να
είσαι εσύ ο ίδιος δικαστής του εαυτού σου και του νόμου σου εκδικητής;
Είσαι νέος και θέλεις να παντρευτείς και να κάνεις παιδί. Μα εγώ σε
ρωτώ: είσαι άνθρωπος που έχει δικαίωμα να θέλει παιδί; Είσαι πλούσιος σε
νίκες, ο δαμαστής του εαυτού σου, ο κυρίαρχος των αισθήσεων σου,
αφέντης των αρετών σου; Έτσι σε ρωτώ.
Ανώτερα από εσένα κτήρια πρέπει να υψώσεις. Μα πρώτα πρέπει να χτιστείς ο ίδιος εσύ, με ορθογωνισμένο κορμί και ψυχή.
Η θέληση απελευθερώνει. Αυτή είναι η αληθινή θεωρία για την θέληση και
την ελευθερία. Όπου βρήκα ζωή, εκεί βρήκα και θέληση για δύναμη. Ακόμη
και στην θέληση των δούλων βρήκα την θέληση να γίνουν αφεντικά. Μόνο
εκεί που υπάρχει ζωή, υπάρχει και θέληση, μα όχι θέληση για ζωή, παρά
θέληση για δύναμη! Γι’ αυτόν που ζει υπάρχουν πολλά πολυτιμότερα από την
ίδια την ζωή. Μα με την ίδια την διαβάθμιση των αξιών εκφράζεται η
θέληση για δύναμη.
Πού υπάρχει αθωότητα; Εκεί που υπάρχει θέληση για γέννηση. Και όποιος
θέλει να δημιουργήσει έξω και πάνω από τον εαυτό του, αυτός έχει για
μένα μια καθαρότερη θέληση. Πού υπάρχει ομορφιά; Εκεί που πρέπει να θέλω
με όλη μου την θέληση. Το να εκτελείς κάτι μεγάλο είναι δύσκολο, μα το
πιο δύσκολο είναι να διατάζεις κάτι μεγάλο. Αρετή είναι για δαύτους ό,τι
ταπεινώνει και μερεύει, για αυτό τον λύκο τον έκαναν σκύλο και τον ίδιο
τον άνθρωπο το καλύτερο κατοικίδιο ζώο του ανθρώπου.
Πάντα είναι λίγοι αυτοί που η καρδιά τους κρατάει πολύ καιρό το
θάρρος της και την τόλμη της· και των λίγων αυτών το πνεύμα δεν χάνει
την υπομονή του. Μα οι άλλοι είναι άνανδροι. Αηδιαστικότεροι μου
φαίνονται ακόμη όλοι οι σαλιογλύφτες· και το αηδιαστικότερο ζώο του
ανθρώπου που βρήκα το βάφτισα παράσιτο. Τούτο εδώ ήθελε να μην αγαπά και
ωστόσο να ζει από την αγάπη.
Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί – ο άνθρωπος είναι
γιοφύρι και όχι σκοπός. Όποιος δεν μπορεί να προστάζει τον εαυτό του,
πρέπει να υπακούει. Όχι, από τώρα και ύστερα δε θα είναι η καταγωγή σας
που θα σας τιμά, αλλά ο σκοπός σας. Η θέληση σας και το πόδι σας, που
θέλει να σας ξεπεράσει – να ποια θα είναι η νέα σας τιμή! Η θέληση
απελευθερώνει. Γιατί θέληση σημαίνει δημιουργία. Αυτό διδάσκω εγώ.
Πρέπει να έχετε εχθρούς μόνο για να τους μισείτε, αλλά όχι εχθρούς για
να τους περιφρονείτε, πρέπει να είστε υπερήφανοι για τους εχθρούς σας.
Να φυλάτε τον εαυτό σας για τον αξιότερο εχθρό, γι’ αυτό πρέπει να
προσπερνάτε πολλούς.
Δεν υπάρχει πιο σκληρή δυστυχία μέσα σ’ όλα τα ανθρώπινα πεπρωμένα,
από το να μην είναι οι πιο δυνατοί της γης οι πρώτοι ανάμεσα στους
ανθρώπους. Γι’ αυτό και όλα γίνονται ψεύτικα και στραβά και τερατώδη.
Όταν τα σπαθιά διασταυρώνονταν σαν κοκκινόστιχτα φίδια, τότε οι πατέρες
μας αγαπούσανε την ζωή. Κάθε ήλιος ειρήνης τους φαινότανε ασθενικός και
χλιαρός, η μακρόχρονη ειρήνη τους ντρόπιαζε.
Αν θέλετε ν’ ανεβείτε ψηλά, χρησιμοποιείτε τα δικά σας πόδια.
Μην αφήνετε να σας σηκώνουν, μην καθίζετε σε ξένες πλάτες και σε ξένα
κεφάλια. Το θάρρος και η περιπέτεια και η χαρά για το άγνωστο
και το ανεπιχείρητο – το θάρρος μου φαίνεται ολόκληρη η προϊστορία του
ανθρώπου».