"Τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δικονομικού δικαίου,
βάσει του οποίου διεξήχθη η δίκη του Σωκράτη ενώπιον της Ηλιαίας ήταν τα
ακόλουθα:
Οι δικαστές ήταν πολλοί (συνήθως 501) και μάλιστα δεν ήταν
επαγγελματίες δικαστές, δεν είχαν καμία νομική παιδεία, δεν αντάλλασσαν
εκτιμητικές κρίσεις σε διάσκεψη μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας, δεν
είχαν περιθώριο να επιβάλλουν άλλη ποινή από εκείνην που είχαν προτείνει οι
διάδικοι, δεν κατέγραφαν αιτιολογικό της απόφασης τους και η ενδεχομένως
λαθεμένη κρίση τους δεν μπορούσε να προσβληθεί ενώπιον ανώτερου δικαστηρίου,
λ.χ. με έφεση. Περιορίζονταν μόνο στο να ψηφίζουν σιωπηλώς.
Και είναι βέβαια
αλήθεια ότι έτσι είχαν ευρύτατα περιθώρια να κρίνουν με μέτρο τις αρχές της επιείκειας,
στις οποίες ασφαλώς τους παρακινούσαν οι συναισθηματικές φορτίσεις που τους προκαλούσαν
οι διάδικοι, ιδίως δε οι εκάστοτε κατηγορούμενοι, καθώς προσέρχονταν
συνοδευόμενοι από τις ολοφυρόμενες γυναίκες και τα μικρά παιδιά τους, όμως όλα
αυτά τα αφανή και αντιφατικά περιθώρια συναισθηματικών αντιδράσεων μπορούσαν να
εξωθήσουν σε άδικες καταδίκες.
Εξάλλου, στο πλαίσιο αυτού του δημοκρατικού δικαστικού
συστήματος, οι διάδικοι, και ιδίως ο κατηγορούμενος, είχαν απεριόριστη
ελευθερία λόγου, μέσα στον ίσιο χρόνο που τους παρεχόταν (περίπου τρεις ώρες
για κάθε διάδικη πλευρά), με μέτρο τον χρόνο που κατέγραφε η ροή του νερού στη
διπλανή βρύση της Κλεψύδρας. Είχαν λοιπόν οι διάδικοι πλήρη ελευθερία να
χλευάζουν ή και να καθυβρίζουν τους αντιδίκους,
τους μάρτυρες εκείνων, ακόμη και τους δικαστές, δίχως κανείς να έχει εξουσία να
τους διακόψει, ούτε καν ο άρχων βασιλεύς που προήδρευε του δικαστηρίου της Ηλιαίας.
Είχαν ακόμη οι διάδικοι απεριόριστο δικαίωμα να υποβάλλουν ερωτήσεις στον
αντίδικο, στους συνηγόρους τους ή στους μάρτυρες, δίχως το δικαστήριο να έχει
εξουσία ν’ απαγορεύσει κάποια ενοχλητική ερώτηση ως άσχετη. Εξάλλου οι διάδικοι
είχαν δικαίωμα ν’ απευθύνουν ερωτήσεις μεταξύ τους, ενώ αντιθέτως, οι δικαστές
δεν είχαν εξουσία να υποβάλλουν ερωτήσεις. Περιορίζονταν στο να ακούν και να
ψηφίζουν δίχως προηγούμενη διάσκεψη, όπως έκαναν και στην Εκκλησία του Δήμου."
(από το κείμενο «Σωκράτης: ο ιεροφάντης και ήρωας της φιλοσοφίας»
του ομότιμου καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών Κώστα Μπέη, που δημοσιεύθηκε
στη σειρά «Οι μεγάλες δίκες - Δίκη του Σωκράτη»)
Αναδημοσίευση από :http://www.legalnews24.gr/